هر آنچه از حق تقدم سهام در بورس باید بدانید
در صورتی که در افزایش سرمایه شرکت های مختلف از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران شرکت کنید، به شما حق تقدم سهام تعلق می گیرد. در این مقاله، همراه با یک مثال کاربردی، به طور مفصل به مبحث حق تقدم سهام پرداخته می شود.
مقدمه
در صورتی که شرکتی قصد داشته باشد منابع مالی جدیدی را وارد شرکت کند، از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران افزایش سرمایه می دهد. به افرادی که در این نوع افزایش سرمایه شرکت می کنند، حق تقدم سهام تعلق می گیرد، به این صورت که بعد از افزایش سرمایه، هم سهام عادی و هم حق تقدم سهام را در سبد سهام شان خواهند داشت. حق تقدم سهام هر شرکتی با افزودن واژه “ح” به انتهای عنوان نماد معاملاتی به دست می آید. به عنوان مثال اگر در افزایش سرمایه نماد خودرو از محل آورده نقدی شرکت کنید، بعد از افزایش سرمایه، سهام عادی با نماد خودرو و همچنین حق تقدم آن را با نماد خودروح در سبد سهام تان خواهید داشت.
برای اینکه به شرکت کنندگان در افزایش سرمایه، حق تقدم تعلق بگیرد، کافی است زمانی که شرکت مجمع عمومی عادی به طور فوق العاده برگزار می کند، سهامدار شرکت باشند. اینطور اگر افراد حتی در روز بازگشایی بعد از افزایش سرمایه نیز نسبت به فروش سهام شان اقدام کنند، کماکان حق تقدم به آن ها تعلق می گیرد. لازم به ذکر است که هدف از برگزاری مجمع عمومی عادی به طور فوق العاده، تصمیم گیری در رابطه با میزان افزایش سرمایه شرکت می باشد.
مهلت پذیره نویسی چیست؟
به افرادی که در افزایش سرمایه از محل آورده نقدی شرکت می کنند، 2 ماه مهلت داده می شود تا نسبت به فروش و یا تبدیل حق تقدم شان به سهام عادی اقدام کنند. به این مهلت 2 ماهه، مهلت پذیره نویسی گفته می شود. لازم به ذکر است که مهلت پذیره نویسی گاهی اوقات برای 1 ماه یا 2 ماه نیز تمدید می شود، البته به این نکته توجه داشته باشید که هیچ الزامی برای تمدید مهلت پذیره نویسی وجود ندارد. در صورتی که شرکتی قصد تمدید مهلت پذیره نویسی را داشته باشد، از طریق سایت کدال در این باره اطلاع رسانی می کند.
در صورتی که افراد در مهلت پذیره نویسی، قصد فروش حق تقدم شان را داشته باشند، می توانند مشابه فروش سایر نمادهای معاملاتی، نسبت به فروش آن اقدام کنند اما اگر تمایلی به فروش آن نداشته باشند و بخواهند آن را به سهام عادی تبدیل کنند، باید در مهلت پذیره نویسی، به ازای هر حق تقدم، ارزش اسمی سهم را به حساب شرکت واریز کنند تا حق تقدم آن ها به سهام عادی تبدیل شود. برای این منظور باید به اطلاعیه شرکت که در سایت کدال با عنوان “مهلت پذیره نویسی” منتشر می شود، مراجعه کنند و به ازای هر حق تقدم، ارزش اسمی سهم را به شماره حسابی که توسط شرکت در اطلاعیه “مهلت پذیره نویسی” اعلام شده است، واریز کنند. لازم به ذکر است که در اکثر مواقع، ارزش اسمی سهام 100 تومان می باشد و به ندرت پیش می آید که ارزش اسمی کمتر از 100 تومان باشد. لازم به ذکر است که بعد از اتمام مهلت پذیره نویسی، حداقل 4 تا 6 ماه زمان می برد تا حق تقدم به سهام عادی تبدیل شود. زمانی این تبدیل انجام می شود که شرکت اطلاعیه ای با عنوان “آگهی ثبت افزایش سرمایه” در سایت کدال منتشر کند.
حق تقدم استفاده نشده و مهلت پذیره نویسی عمومی چیست؟
در صورتی که افراد حق تقدم شان را در مهلت پذیره نویسی نفروشند و یا اینکه آن را به سهام عادی تبدیل نکنند، حق تقدم آن ها به عنوان حق تقدم استفاده نشده نام گذاری می شود که در ادامه به توضیح مفهوم آن پرداخته می شود.
حداقل 2 ماه بعد از اتمام مهلت پذیره نویسی، شرکت اطلاعیه ای با عنوان “اعلامیه پذیره نویسی عمومی” منتشر می کند و در آن تعداد کل حق تقدم های استفاده نشده و همچنین بازه زمانی ای را مشخص می کند تا افراد بتوانند حق تقدم های استفاده نشده را خریداری کنند. مهلت پذیره نویسی عمومی می تواند 2 ماه، 1 ماه و یا حتی کمتر از 1 ماه باشد.
افرادی که حق تقدم استفاده نشده خریداری می کنند، امکان فروش آن را ندارند و باید الزاما آن را به سهام عادی تبدیل کنند. برای این منظور، باید به ازای هر حق تقدم، ارزش اسمی 100 تومان را به حساب اعلام شده توسط شرکت واریز کنند و یا اینکه در حساب کارگزاری خود، ارزش اسمی 100 تومان را به ازای هر حق تقدم، داشته باشند تا این مبلغ 100 تومان نیز توسط کارگزاری از حساب آن ها کسر شود. بعد از اتمام مهلت پذیره نویسی عمومی، معمولا حداقل 2 ماه زمان می برد تا حق تقدم های استفاده نشده به سهام عادی تبدیل شوند.
بنابراین، حق تقدم افرادی که در مهلت پذیره نویسی (مهلت 2 ماهه) نسبت به فروش و یا تبدیل آن به سهام عادی اقدام نکرده باشند، توسط شرکت در مهلت پذیره نویسی عمومی (مهلت 2 ماهه، 1 ماهه و یا حتی کمتر از 1 ماه) فروخته می شود و اگر تمام آن توسط اهالی بازار سرمایه خریداری نشود، شرکت ملزم خواهد بود که مابقی آن را خریداری کند.
شرکت پس از فروش حق تقدم های استفاده نشده، میانگین قیمت فروش را پس از کسر کارمزد محاسبه می کند و حداقل یک ماه پس از اتمام مهلت پذیره نویسی عمومی، نسبت به پرداخت وجه مربوط به آن اقدام می کند. معمولا روش پرداخت وجه مربوط به حق تقدم های استفاده نشده، طی اطلاعیه ای که شرکت با عنوان “نتایج حاصل از فروش حق تقدم های استفاده نشده” منتشر می کند، مشخص می شود.
اجازه ندهید حق تقدم تان به حق تقدم استفاده نشده تبدیل شود!
در صورتی که در مهلت پذیره نویسی، نسبت به فروش و یا تبدیل حق تقدم تان به سهام عادی اقدام نکنید، شرکت اختیار فروش آن را خواهد داشت. معمولا پروسه فروش حق تقدم های استفاده نشده توسط شرکت، حداقل 4 ماه از پایان مهلت پذیره نویسی زمان می برد. لازم به ذکر است که گاهی اوقات حق تقدم های استفاده نشده، توسط شرکت با قیمتی کمتر از قیمت واقعی فروخته می شوند.
با توجه به اینکه از زمان پایان مهلت پذیره نویسی تا زمانی که شرکت بخواهد وجه حاصل از فروش حق تقدم های استفاده نشده را با سهامداران تسویه کند، این دارایی نقد شوند نیست، بهتر است در مهلت پذیره نویسی، نسبت به فروش و یا تبدیل حق تقدم تان به سهام عادی اقدام کنید چرا که اگر غیر از این باشد، احتمال اینکه متضرر شوید، زیاد خواهد بود.
دامنه نوسان حق تقدم چند درصد است؟
حق تقدم سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس، دامنه نوسان 10 درصدی دارند اما برای شرکت های پذیرفته شده در فرابورس، میزان دامنه نوسان به جای 10 درصد، 5 درصد می باشد.
نحوه محاسبه قیمت تئوریک بعد از افزایش سرمایه
قیمت تئوریک سهام عادی پس از افزایش سرمایه از محل آورده نقدی از فرمول شکل 1 و همچنین قیمت تئوریک حق تقدم نیز از فرمول شکل 2 محاسبه می شود. لازم به ذکر است که منظور از قیمت تئوریک، قیمت صفر تابلو در روز بازگشایی می باشد، بنابراین، مبنای کشف قیمت در روز بازگشایی پس از افزایش سرمایه، قیمت تئوریک خواهد بود.
شکل 1- فرمول محاسبه قیمت تئوریک سهم عادی پس از افزایش سرمایه
شکل 2- فرمول محاسبه قیمت تئوریک حق تقدم
تعداد حق تقدمی که به شرکت کنندگان در افزایش سرمایه تعلق می گیرد، بستگی به تعداد سهام عادی قبل از افزایش سرمایه دارد و طبق فرمول شکل 3 به دست می آید:
شکل 3- فرمول محاسبه تعداد حق تقدم
مثال کاربردی از افزایش سرمایه از محل آورده نقدی
شرکت حفاری شمال با نماد معاملاتی حفاری در تاریخ 13 شهریور ماه 97 با قیمت پایانی 4109 ریال متوقف و راهی مجمع عمومی عادی به طور فوق العاده شده است تا میزان افزایش سرمایه مشخص شود. در مجمع عمومی عادی به طور فوق العاده، افزایش سرمایه 100 درصدی از محل آورده نقدی تصویب و نماد معاملاتی این شرکت 20 شهریور ماه بازگشایی شده است. فرض کنید شخصی قبل از افزایش سرمایه، 1000 سهم از این شرکت را داشته باشد، می خواهیم ببینیم بعد از افزایش سرمایه، قیمت تئوریک سهم عادی، قیمت تئوریک حق تقدم و همچنین تعداد آن ها چطور محاسبه می شود.
برای محاسبه قیمت تئوریک سهم عادی بعد از افزایش سرمایه، باید قیمت پایانی 4109 ریال، افزایش سرمایه 100 درصدی و همچنین ارزش اسمی 1000 ریال را در فرمول شکل 1 جایگذاری کنیم. در نهایت مطابق با شکل 4، قیمت تئوریک سهام عادی بعد از افزایش سرمایه 2555 ریال به دست می آید.
شکل 4- محاسبه قیمت تئوریک سهم عادی پس از افزایش سرمایه
برای محاسبه قیمت تئوریک حق تقدم، باید در فرمول شکل 2، قیمت تئوریک 2555 ریال برای سهم عادی و همچنین ارزش اسمی 1000 ریال را جایگذاری کنیم، بنابراین طبق شکل 5، قیمت تئوریک حق تقدم 1555 ریال به دست می آید.
شکل 5- نحوه محاسبه قیمت تئوریک حق تقدم
با توجه به اینکه در این مثال، فرض را بر این موضوع گذاشته ایم که شخص قبل از افزایش سرمایه، 1000 سهم از نماد معاملاتی حفاری را دارد، برای محاسبه تعداد حق تقدمی که پس از افزایش سرمایه به شخص تعلق می گیرد، کافی است در فرمول شکل 3، تعداد سهام قبل از افزایش سرمایه را 1000 سهم و همچنین درصد افزایش سرمایه را هم 100 درصد وارد کنیم، در این صورت، تعداد حق تقدم 1000 سهم به دست می آید. بنابراین شخصی که در افزایش سرمایه نماد حریل از محل آورده نقدی شرکت کرده است، بعد از افزایش سرمایه، 1000 سهم عادی حفاری و همچنین 1000 حق تقدم با نماد حفاریح خواهد داشت.
در ادامه می خواهیم اطلاعیه های شرکت را در سایت کدال بررسی کنیم تا ببینیم مهلت پذیره نویسی، مهلت پذیره نویسی عمومی و همچنین نحوه اطلاع رسانی تسویه حق تقدم های استفاده نشده به چه صورت بوده است. مطابق شکل 6، در تاریخ 25 شهریور ماه 97، اطلاعیه ای با عنوان “مهلت استفاده از حق تقدم خرید سهام” منتشر شده است. در این اطلاعیه، مهلت استفاده از حق تقدم خرید سهام که به آن مهلت پذیره نویسی گفته می شود، از تاریخ 25 شهریور ماه 99 تا 23 آبان ماه 99 اعلام شده است. همچنین در این اطلاعیه، شماره حسابی اعلام شده است تا افرادی که تمایل دارند حق تقدم شان را به سهام عادی تبدیل کنند، به ازای هر حق تقدم، ارزش اسمی 100 تومان را به شماره حساب اعلام شده توسط شرکت واریز کنند.
شکل 6- اطلاعیه های شرکت حفاری شمال با نماد حفاری در رابطه با حق تقدم سهام
طبق شکل 6، در تاریخ 15 آبان ماه 97 (8 روز قبل از اتمام مهلت پذیره نویسی 2 ماهه)، شرکت مجدد اطلاعیه ای با عنوان “مهلت استفاده از حق تقدم خرید سهام” منتشر کرده است و در آن مهلت پذیره نویسی را برای 1 ماه دیگر (از تاریخ 24 آبان تا 23 آذر ماه 97) تمدید کرده است. همچنین در تاریخ 19 آبان ماه 97، شرکت اطلاعیه دیگری با عنوان “مهلت استفاده از حق تقدم خرید سهام (اصلاحیه) منتشر کرده است که البته در این اطلاعیه، مهلت پذیره نویسی و همچنین شماره حساب اعلامی برای واریز وجوه تغییری نکرده است و دلیل آن، صرفا انتشار آگهی تمدید مهلت پذیره نویسی در روزنامه های کثیر الانتشار بوده است. بنابراین به افرادی که در افزایش سرمایه شرکت حضور داشته اند و یا اینکه حق تقدم را در مهلت پذیره نویسی خریداری کرده اند، 1 ماه دیگر نیز فرصت داده شده است تا برای فروش و یا تبدیل حق تقدم شان به سهام عادی تصمیم بگیرند. بدیهی است که اگر تا پایان مهلت پذیره نویسی (تا 23 آذر ماه 97) نسبت به فروش و یا تبدیل حق تقدم به سهام عادی اقدام نکنند، حق تقدم آن ها به حق تقدم استفاده نشده تبدیل خواهد داشت و شرکت این حق را خواهد داشت تا نسبت به فروش آن ها اقدام کند.
مطابق شکل 6، در تاریخ 27 خرداد 98 (حدود 6 ماه پس از اتمام مهلت پذیره نویسی!)، شرکت اطلاعیه ای با عنوان “اعلامیه پذیره نویسی عمومی” منتشر کرده است و در این اطلاعیه، مهلت 1 ماهه ای (از تاریخ 29 خرداد 98 تا 27 تیر 98) اعلام کرده است تا افرادی که تمایل دارند، بتوانند حق تقدم های استفاده نشده را خریداری کنند.
در تاریخ 2 مرداد ماه 98، شرکت حفاری شمال اطلاعیه ای با عنوان “نتایج حاصل از فروش حق تقدم های استفاده نشده” منتشر کرده است و در آن اعلام کرده است که مبلغ خالصی که به هر حق تقدم استفاده نشده تعلق می گیرد، 229 تومان می باشد. لازم به ذکر است که شرکت برای فروش حق تقدم های استفاده نشده، کارمزد 1/23 درصدی را لحاظ کرده است. همچنین شرکت فرمی را به این اطلاعیه پیوست کرده است تا افراد با تکمیل این فرم و ارسال آن برای واحد امور سهام شرکت، بتوانند وجوه حاصل از حق تقدم های استفاده نشده را دریافت کنند.
در نهایت در تاریخ 16 مرداد 98، شرکت اطلاعیه ای با عنوان “آگهی ثبت افزایش سرمایه” منتشر کرده است و در این اطلاعیه به این موضوع اشاره کرده است که افزایش سرمایه شرکت در مرجع ثبت شرکت ها به ثبت رسیده است. زمانی که افزایش سرمایه شرکت در مرجع ثبت شرکت ها به ثبت می رسد، تبدیل حق تقدم به سهام عادی انجام می شود.
در رابطه با افزایش سرمایه شرکت حفاری شمال از محل آورده نقدی، ذکر چند نکته حائز اهمیت می باشد:
1- 2 مرداد ماه 98، نتایج حاصل از فروش حق تقدم های استفاده نشده مشخص شده است، بنابراین افرادی که تا پایان مهلت پذیره نویسی (23 آذر ماه 97)، نسبت به فروش حق تقدم و یا تبدیل آن به سهام عادی اقدام نکرده باشند، بعد از حدود 7 ماه، وجه حاصل از فروش حق تقدم های استفاده نشده را دریافت کرده اند.
2- افرادی که در مهلت پذیره نویسی عمومی، نسبت به تبدیل حق تقدم به سهم عادی اقدام کرده باشند، بعد از حدود 8 ماه، حق تقدم آن ها به سهام عادی تبدیل شده است.
از اینکه با این مقاله آموزشی با ما همراه بودید، سپاسگذارم. در پایان توصیه می کنیم ویدیو آموزشی زیر را که در رابطه با همین مبحث می باشد، ببینید.
درباره محمد حسن دانشور
موفقیت در بازارهای مالی نیازمند مهارت های متعددی است. صرف اطلاع از برخی از مفاهیم تحلیل تکنیکال نه تنها نمی تواند به درآمدزایی شما در بازارهای مالی کمک کند بلکه می تواند موجب اشتباه و از دست رفتن سرمایه شما شود. در "پارس سرمایه" تلاش می کنیم با رویکردی متفاوت به آموزش و مشاوره بازارهای مالی بپردازیم تا شما را به متخصصین این عرصه تبدیل کنیم.
نوشته های بیشتر از محمد حسن دانشور
سلام وقت بخیر
میخام بدونم اون مبلغی که برای تبدیل حق تقدم به سهم رو ما میدیم به شرکت
آیا به پرتفوی اضافه میشه یا کلا باید ندید گرفتش؟
سلام
خیر، قرار نیست به صورت مستقیم به پرتفوی شما اضافه شود اما وقتی حق تقدم به سهام عادی تبدیل شود، اثر 100 تومانی را که پرداخت کردید، می توانید ببینید.
سلام متشکرم از مقاله خوبتون. کسی که در افرایش سرمایه از محل آورده نقدی شرکت می کند و بعد از مجمع و بازگشایی نماد، حق تقدم به او تعلق می گیرد آیا می تواند در آن زمان(مهلت پذیره نویسی 2 ماهه) که حق تقدم باز است و معامله می شود علاوه بر حق تقدم هایی که به واسطه شرکت در مجمع به او تعلق گرفته، از طریق پنل آنلاین کارگزاری نیز نسبت به خرید مجدد هر تعداد حق تقدم دیگر که تمایل دارد اقدام کند؟ به طور مثال یک نفر 1000 سهم دارد بعد از افزایش سرمایه 100 درصدی علاوه… بیشتر بخوانید
سلام و خواهش می کنم
در مهلت پذیره نویسی، هر تعداد حق تقدم که بخواهید می توانید بخرید و مشکلی از این بابت وجود ندارد. پس از خرید حق تقدم، هیچ تغییری در قیمت خرید سهم اولیه صورت نمی گیرد و صرفا قیمت سر به سر حق تقدم تغییر می کند. پس از خرید حق تقدم، قیمت سر به سر حق تقدم در پنل تان نشان داده می شود اما اگر می خواهید قبل از خرید، قیمت سر به سر را محاسبه کنید، باید از میانگین وزن دار استفاده کنید.
مرسی از شما
جواب سوال دوم رو هم بفرمایین ممنون میشم: عرض کردم آیا همچین کاری منطقی هست یا خیر؟ یعنی فرض کنید در افزایش سرمایه از محل آورده نقدی تعدادی حق تقدم به ما تعلق گرفته است. حالا یک نفر بنا به هردلیلی قصد دارد در آن بازه دو ماهه علاوه بر حق تقدم هایی که به او تعلق گرفته، باز هم حق تقدم خرید کند به نیت تبدیل به سهم عادی. به نظرتون این کار اشتباه نیست؟ در هر صورت توضیح دهید به چه دلیل؟ ممنونم
هم می تواند منطقی باشد و هم می تواند منطقی نباشد. بستگی به تحلیل شما از قیمت سهم در آینده دارد.
سلام وقت بخیر چرا افزایش سرمایه خصدرا تو سایت تی ام سی نمیاره؟
سلام
بهتر است اطلاعیه های مربوط به افزایش سرمایه را در سایت کدال چک کنید.
سلام ممنون از مطالب مفید و کاربردی شما. سهمی که حق تقدم داره نکته معامله گری خاصی داره؟ این درسته که اگه سهمی حق تقدم داشته باشه تا موقعی که آگهی ثبت افزایش سرمایه نیومده نمیزارن بالا بره و تو یه محدوده رنج میزنه
سلام. خوشحالم که این مقاله براتون مفید واقع شده
متاسفانه موارد زیادی دیده شده که تا مهلت پذیره نویسی عمومی، بازیگران و سهامداران عمده امکان رشد را به قیمت نمی دهند تا خودشان بتوانند حق تقدم های استفاده نشده را با قیمت پایین خریداری کنند. تا آگهی ثبت افزایش سرمایه نیاز به کنترل قیمت نیست اما خیلی از مواقع تا پایان مهلت پذیره نویسی عمومی، قیمت کنترل می شود.