هر آنچه از معاملات بلوکی و معاملات عمده باید بدانید
در این مقاله با مثال هایی کاربردی به تشریح معاملات بلوکی و معاملات عمده پرداخته می شود و در ادامه، اثر این نوع معاملات بر روند قیمتی نماد عادی بررسی می شود.
معاملات عمده چیست ؟
برای شرکت های پذیرفته شده در بورس، اگر تعداد کل سهام شرکت بیشتر از 3 میلیارد سهم باشد، معامله عمده در صورتی می تواند انجام شود که حداقل 1 درصد از تعداد کل سهام شرکت بخواهد معامله شود. همچنین اگر تعداد کل سهام شرکت کمتر از 3 میلیارد سهم باشد، معامله عمده در صورتی می تواند انجام شود که حداقل 5 درصد از تعداد کل سهام شرکت بخواهد معامله شود.
برای شرکت های پذیرفته شده در فرابورس، اگر تعداد کل سهام شرکت بیشتر از 1 میلیارد سهم باشد، معامله عمده در صورتی می تواند انجام شود که حداقل 1 درصد از تعداد کل سهام شرکت بخواهد معامله شود. همچنین اگر تعداد کل سهام شرکت کمتر از 1 میلیارد سهم باشد، معامله عمده در صورتی می تواند انجام شود که حداقل 5 درصد از تعداد کل سهام شرکت بخواهد معامله شود.
نحوه دسترسی به اطلاعیه های مربوط به معاملات عمده
برای شرکت های پذیرفته شده در بورس، برای اطلاع از زمان و نحوه انجام معاملات عمده، باید به سایت tse.ir مراجعه کنید و سپس از منوهای بالای سایت، منوی “اطلاعات بازار” را انتخاب کنید و در بخش “بازار نقد”، مورد “معاملات عمده” را انتخاب نمایید. در این بخش، اطلاعیه های معاملات عمده مربوط به شرکت های پذیرفته شده در بورس وجود دارند. معاملات عمده شرکت های پذیرفته شده در فرابورس از طریق سایت ifb.ir اطلاع رسانی می شوند. در این سایت، برای دسترسی به اطلاعیه های مربوط به معاملات عمده، باید مطابق شکل 1 به بخش “اطلاعیه های فرابورس” مراجعه کنید. در این بخش روی گزینه “ادامه” کلیک کنید و سپس مطابق شکل 2، در کادر مربوط به جستجو، عنوان “عمده” را وارد کنید.
شکل 1- نحوه دسترسی به اطلاعیه های فرابورس
شکل 2- نحوه دسترسی به اطلاعیه های مربوط به معاملات عمده برای شرکت های پذیرفته شده در فرابورس
انواع معاملات عمده
معاملات عمده به 3 روش عرضه می شوند. در ادامه به اختصار به تشریح هر یک از این 3 روش پرداخته می شود :
- معاملات عمده غیرمدیریتی : افراد یا شرکت هایی که معاملات عمده غیرمدیریتی را خریداری می کنند، امکان انتخاب اعضای هیئت مدیره را ندارند.
- معاملات عمده مدیریتی غیرکنترلی : افراد با شرکت هایی که معاملات عمده مدیریتی غیرکنترلی را خریداری می کنند، امکان انتخاب حداقل یک عضو از هیئت مدیره را دارند اما نمی توانند مدیرعامل را انتخاب کنند.
- معاملات عمده مدیریتی کنترلی : افراد یا شرکت هایی که معاملات عمده مدیریتی کنترلی را خریداری می کنند، نه تنها امکان انتخاب حداقل یک عضو از هیئت مدیره را دارند، بلکه امکان انتخاب مدیرعامل را هم دارند و اینطور می توانند کنترل شرکت را به دست بگیرند.
مثال هایی از معاملات عمده
1- اطلاعیه عرضه سهام بانک سینا به صورت عمده
در شکل 3، اطلاعیه عرضه سهام بانک سینا با نماد وسینا به صورت عمده آورده شده است. همانطور که ملاحظه می کنید، نحوه عرضه به صورت غیرمدیریتی می باشد، بنابراین هر شخص حقیقی یا حقوقی که این معامله عمده را خریداری کند، امکان انتخاب حتی یک عضو از اعضای هیئت مدیره را هم ندارند. تعداد سهام پایه بانک سینا 10 میلیارد سهم اعلام شده که منظور از آن تعداد کل سهام شرکت می باشد. بازار معاملات، دوم اعلام شده که منظور از آن این است که نماد عادی در بازار دوم بورس پذیرش گرفته است. در بخش سهام قابل عرضه، مشخص می شود که در معامله عمده قرار است چه تعداد سهام واگذار شود. به عنوان مثال در معامله عمده وسینا قرار است 899 میلیون سهم واگذار شود که 8/99 درصد از کل سهام این شرکت می شود. پس مورد “درصد از کل سهام”، از تقسیم سهام قابل عرضه بر تعداد سهام پایه به دست می آید.
شکل 3- اطلاعیه عرضه سهام بانک سینا به صورت عمده
برای اینکه متوجه شویم که این معامله عمده انجام شده است یا خیر، باید نماد وسینا را در سایت tsetmc.com جستجو کنیم. مطابق شکل 4، پس از جستجوی نماد، در قسمت نمادهای وابسته، 3 مورد خرده فروشی، جبرانی و عمده وجود دارند. منظور از معاملات خرده فروشی، معاملات بلوکی می باشد که در ادامه این مقاله به آن پرداخته می شود. معاملات جبرانی مربوط به آتی کالا می باشد و مورد سوم معاملات عمده می باشد که اگر برای نماد وسینا روی آن کلیک کنیم به صفحه ای هدایت می شویم که در آن صفحه اگر سربرگ “سابقه” را انتخاب کنیم، می توانیم به سابقه معاملات عمده نماد وسینا دسترسی پیدا کنیم. طبق شکل 3، تاریخ عرضه عمده نماد وسینا، 26 مرداد 99 اعلام شده است که در شکل 5 که سابقه معاملات عمده نماد وسینا آورده شده است، هیچ معامله ای در این تاریخ انجام نشده، بنابراین، اینطور می توان برداشت کرد که این معامله عمده، خریداری نداشته است.
باید توجه داشت که معاملات عمده در بازار مجزایی انجام می شوند که با تابلو عادی متفاوت است. در این بازار، دامنه نوسان روزانه قیمت و محدودیت حجمی اعمال نمی شود. در معاملات عمده، بعد از عنوان نماد، عدد 4 گذاشته می شود که این عدد 4، دلالت بر نوع معامله (منظور معامله عمده است) دارد. در صورتی که بعد از عنوان نماد، عدد 1 وجود داشت، منظور این است که معامله آن از طریق تابلو عادی انجام می شود. اگر عدد 2 وجود داشت، منظور معامله بلوکی است و عدد 3 نیز مربوط به معاملات جبرانی می شود.
شکل 4- جستجوی نماد وسینا در سایت tsetmc.com
شکل 5- سابقه معاملات عمده نماد وسینا
2- اطلاعیه عرضه سهام شرکت سیمرغ به صورت عمده
اطلاعیه عرضه عمده سهام شرکت سیمرغ در شکل 6 آورده شده است. در رابطه با عرضه عمده سهام این شرکت 2 نکته حائز اهمیت است. نکته اول اینکه شرایط واگذاری هم به صورت نقد و هم به صورت شرایطی اعلام شده است. برای واگذاری شرایطی، خریدار باید 15 درصد مبلغ معامله را به صورت نقد و مابقی را به صورت اقساطی پرداخت کند. این اطلاعیه به صورت یک فایل Pdf منتشر شده است که فقط بخشی از آن در شکل 6 آورده شده است. در فایل Pdf، شرایط پرداخت اقساطی نیز اعلام شده است. نکته دوم به قیمت پایه مربوط می شود. برای قیمت پایه، مقدار ثابتی اعلام نشده است. برای قیمت پایه، قیمت پایانی تابلو بورس در روز قبل از تاریخ عرضه به علاوه 50 درصد یا قیمت پایانی تابلو بورس در پایان روز انتشار آگهی به علاوه 50 درصد اعلام شده است. از 2 قیمت اعلامی، هر کدام که بیشتر باشد، مبنای معامله عمده قرار می گیرد.
شکل 6- اطلاعیه معامله عمده سهام شرکت سیمرغ
تاثیر معاملات عمده بر روند قیمتی سهم در تابلو عادی
آنچه در معاملات عمده اهمیت دارد، شرایط واگذاری و قیمت پایه برای عرضه می باشد. اگر واگذاری به صورت نقد باشد و قیمت پایه برای عرضه، اختلاف زیادی (حداقل 40 درصد) با قیمت روز تابلو عادی داشته باشد، یک سیگنال مثبت برای آن نماد به شمار می رود. به عنوان مثال، اطلاعیه مربوط به عرضه عمده نماد وسینا 15 مرداد 99 منتشر شده است، این موضوع در حالی می باشد که 15 مرداد، روز معاملاتی نبوده اما یک روز قبل از آن، روز معاملاتی بوده و در آن روز قیمت پایانی 2120 تومان بوده است. قیمت پایه برای معامله عمده این نماد 2800 تومان در نظر گرفته شده است. بنابراین در روز انتشار اطلاعیه مربوط به معامله عمده، قیمت پایه با قیمت تابلو حدود 30 درصد اختلاف داشته است، که البته این اختلاف زیاد نمی باشد. هر چقدر اختلاف قیمت پایه با قیمت روز تابلو عادی بیشتر باشد، سیگنالی که به بازار مخابره می شود، اعتبار بیشتری خواهد داشت. قیمت پایه معمولا توسط شرکت های سرمایه گذاری و یا شرکت های تامین سرمایه برآورد می شود، بنابراین وقتی قیمت پایه 2800 تومان اعلام می شود، برداشت اهالی بازار سرمایه اینطور است که از لحاظ بنیادی، ارزش این شرکت به ازای هر سهم 2800 تومان می باشد.
نکات تکمیلی در رابطه با معاملات عمده
1- گاهی اوقات، بازیگران از قبل، از معاملات عمده شرکتی اطلاع دارند و اگر قصد خرید معامله عمده را داشته باشند، پیش از تاریخ عرضه، قیمت را کنترل و حتی با اصلاح قیمت روبرو می کنند تا بتوانند معامله عمده را با قیمت پایین تری بخرند.
2- نماد معامله عمده، برای شرکت های پذیرفته شده در بورس، حداکثر قبل از یک ساعت پایانی جلسه معاملاتی گشایش می یابد. در صورتی که به دلایل فنی یا اجرایی، شرایط گشایش نماد در این مهلت مهیا نگردد، رقابت به جلسه معاملاتی بعد موکول می شود. برای شرکت های پذیرفته شده در فرابورس، نماد معامله عمده، حداکثر تا یک ساعت پس از شروع جلسه معاملاتی گشایش می یابد.
3- قیمت های اعلامی برای خرید معاملات عمده نباید کمتر از قیمت پایه باشد.
4- در صورتی که از زمان ثبت بهترین سفارش خرید، 15 دقیقه گذشته باشد و سفارش خریدی با قیمت بالاتر طی این مدت ثبت نشده باشد، و قیمت این سفارش مساوی یا بیشتر از قیمت پایه باشد، عرضه به بهترین سفارش خرید، از طریق کارگزار فروشنده یا به صورت خودکار در سامانه معاملاتی انجام خواهد شد. در هر حال، بعد از گذشت 15 دقیقه، ادامه رقابت توسط کارگزاران خریدار مجاز نمی باشد.
معاملات بلوکی
معاملات بلوکی به معاملاتی گفته می شود که تعداد سهام یا حق تقدم سهام قابل معامله در آن، بزرگتر از 50 برابر محدودیت حجم هر سفارش در بازار عادی و کوچکتر از نصاب های تعیین شده برای معاملات عمده می باشد. وقتی گفته می شود که معاملات بلوکی باید کوچکتر از نصاب های معاملات عمده باشد، به این معنی است که اول باید 50 برابر محدودیت حجم هر سفارش را برای شرکت های پذیرفته شده در بورس و یا فرابورس محاسبه کرد و سپس اگر این حجم از معامله، در محدوده نصاب های معاملات عمده بود، معامله باید به صورت عمده انجام شود اما اگر کمتر از نصاب های معاملات عمده باشد، معامله باید به صورت بلوکی انجام شود. معاملات بلوکی بر خلاف معاملات عمده، قبل از تاریخ عرضه، اطلاع رسانی نمی شوند، بنابراین پیش از روز عرضه نمی توانیم از زمان انجام این نوع معاملات مطلع شویم. معاملات بلوکی به روش حراج ناپیوسته و هر 5 دقیقه یک بار برگزار می شود.
حداکثر حجم هر سفارش در بورس بستگی به محدوده قیمتی سهم دارد. مطابق شکل 7، اگر قیمت سهم در محدوده 1 تا 5000 ریال باشد، حداکثر حجم هر سفارش 400 هزار سهم خواهد بود و اگر قیمت در محدوده 5001 تا 10 هزار ریال باشد، حداکثر حجم هر سفارش 200 هزار سهم خواهد بود و همچنین برای محدوده قیمتی 10001 ریال تا 100 هزار ریال، حداکثر حجم هر سفارش 100 هزار سهم می باشد و در نهایت اگر قیمت بیشتر از 100 هزار و یک ریال باشد، حداکثر حجم هر سفارش حداکثر 50 هزار سهم خواهد بود.
شکل 7- محدودیت حجم هر سفارش برای شرکت های پذیرفته شده در بورس
در رابطه با حداکثر حجم هر سفارش در بورس، 2 نکته حائز اهمیت می باشد. نکته اول اینکه این محدودیت ها از 24 خرداد ماه 99 اعمال شده اند و ممکن است در آینده نیز قانون مربوط به آن تغییر کتد. نکته دوم اینکه تغییرات در حداکثر حجم هر سفارش، در آخرین روز کاری پایان هر ماه صورت می گیرد، به این معنی که در آخرین روز کاری پایان هر ماه، سیستم قیمت هر سهم را چک می کند و با توجه به قیمت، برای یک ماه آینده، محدودیت مربوط به حجم سفارش را اعمال می کند. به عنوان مثال اگر قیمت سهمی در آخرین روز معاملاتی ماه، 480 تومان باشد، برای یک ماه آینده، محدودیت حداکثر حجم 400 هزار سهم برای هر سفارش اعمال می شود، سپس در آخرین روز معاملاتی ماه بعد، قیمت بررسی می شود تا با توجه به آن، محدودیت حجم هر سفارش مشخص شوذ.
برای شرکت های پذیرفته شده در فرابورس، حداکثر حجم هر سفارش بستگی به تعداد سهام شرکت دارد، به این صورت که اگر تعداد سهام شرکت 100 میلیون سهم یا بیشتر باشد، حداکثر حجم هر سفارش 200 هزار سهم خواهد بود و اگر تعداد سهام شرکت کمتر از 100 میلیون سهم باشد، حداکثر حجم هر سفارش به 100 هزار سهم کاهش پیدا می کند. برای شرکت های پذیرفته شده در فرابورس، این محدودیت از 18 فروردین ماه 99 اعمال شده است.
با توجه به اینکه معاملات بلوکی از قبل اطلاع رسانی نمی شوند و فقط در روز معامله می توانیم از انجام آن ها مطلع شویم، تاثیری روی معاملات نماد های اصلی که در تابلو عادی معامله می شود، ندارند.
درباره محمد حسن دانشور
موفقیت در بازارهای مالی نیازمند مهارت های متعددی است. صرف اطلاع از برخی از مفاهیم تحلیل تکنیکال نه تنها نمی تواند به درآمدزایی شما در بازارهای مالی کمک کند بلکه می تواند موجب اشتباه و از دست رفتن سرمایه شما شود. در "پارس سرمایه" تلاش می کنیم با رویکردی متفاوت به آموزش و مشاوره بازارهای مالی بپردازیم تا شما را به متخصصین این عرصه تبدیل کنیم.
نوشته های بیشتر از محمد حسن دانشور
باتشکر فراوان بخاطر مطالب دست اول و مفیدتان
گفته بودین که معاملات بلوکی در محاسبه قیمت پایانی و شاخصهای فرابورس محاسبه نمیشوند.
آیا این بمعنای محاسبه آن در قیمت پایانی و شاخصهای بورس است یا در بورسهم محاسبه نمیشود؟
سلام و ممنون از لطفتون. در بورس هم تاثیری ندارد
خیلی ممنون بابت مطلب جامع و ارجاعاتی که لطف کردید اعلام کردید
خواهش می کنم. خوشحالم که این مقاله براتون مفید واقع شده
سلام. ممنون از مقاله خوبتون. معاملات بلوکی رو دقیقا چه کسایی انجام میدن و فرایند انجام شدنش چطوریه؟ افراد حقیقی معمولی، مث همه این مردم که تو بورس هستن هم میتونن معاملات بلوکی انجام بدن؟
سلام و خواهش می کنم
افراد حقیقی هم می توانند معاملات بلوکی را انجام دهند. باید از کارگزار خود بخواهید که در سامانه معاملات بلوک، با قیمت پیشنهادی مد نظرتان، سفارش ثبت کنند. بهتر است رویه انجام شدن معاملات بلوکی را از کارگزارتان پیگیری کنید.
یه سوال دیگه هم بدجوری منو درگیر کرده که به موضوع بی ربطه ولی خیلی به من لطف می کنید اگه جواب بدین
امروز یعنی در تاریخ 5 بهمن 99 ، یک سری از نمادها روی تابلو ، در قسمت “آخرین اطلاعات قیمت” که زمان انجام آخرین معامله روز درج میشه ، ساعاتی بعد از ساعت 12:30 ثبت شده ، مثلا فملی و فولاد و شپنا و … ، این چه دلیلی داره؟
این موضوع به صورت رایج دیده می شود و مشکل از سایت tsetmc می باشد. دلیل خاصی ندارد چرا که امکان ندارد خارج از تایم معاملاتی، روی تابلو اصلی معامله ای انجام شود.
بسیار بسیار عالی بود
بینهایت ممنونم
واقعا هیچ جا به این کاملی توضیح ندادن
یه سوال هم دارم خیلی ممنون میشم اگه جواب بدین ، اینکه ارزش معاملات خرد رو کجا میشه دید؟ و همچنین ارزش کل معاملات حقیقی و حقوقی به تفکیک در یک روز
سلام و ممنون از لطفتون
ارزش معاملات خرد رو بهتره خودتون حساب کنید. کافیه ارزش کل معاملات رو منهای ارزش معاملات بلوکی و عمده کنید. راهکار دیگه ای که وجود داره اینه که به سایت tse.ir مراجعه کنید. در بخش اطلاعیه های بازار، برای هر روز، فایل پی دی افی با عنوان خلاصه عملکرد بازار منتشر می شود. در این فایل معمولا ارزش معاملات خرد و همچنین ارزش معاملات افراد حقیقی و حقوقی مشخص می شود.
ممنون از پاسخ گویی شما..
و مطلب دوم اینکه معاملات بلوکی در رنج قیمتی همون روز انجام میشه ولی در معاملات عمده الزامی نیست در رنج قیمتی اون روز باشه ….
این برداشت درسته ؟؟؟
و در آمار آخر بازار ارزش معاملات خرد که منتشر میشه ارزش معاملات بلوکی هم لحاظ میشه ؟؟؟
چون در قسمت سرچ تو سایت بورس برا دیدن معاملات بلوکی یه سهم رو خرده فروشی کلیک میکنیم …
یا منظور از ارزش معاملات خرد همون معاملات روی تابلو عادی که ما خرید و فروش میکنیم هستش ؟؟؟
ممنون از پاسخ گویی و توجه شما…
خواهش می کنم.
بله برداشت شما درست است.
به هنگام جستجوی نماد مشخصی در سایت tsetmc، منظور از خرده فروشی، معاملات بلوکی است. ارزش معاملات با احتساب ارزش معاملات بلوکی و عمده درج می شود. منظور از ارزش معاملات خرد، ارزش معاملاتی می باشد که در تابلو عادی انجام شده اند و معاملات بلوکی و عمده را شامل نمی شود.
سلام و عرض ادب
جسارتا استاد در تاریخ ۲۳/۱۰/۹۹ در نماد شفارس۴ معامله عمده به تعداد ۳/۵ میلیون سهم انجام شده است که در معاملات عمده سایت بورس انتقال سهم فوق ثبت شده است..اما بنده هر چقدر در اطلاعیه های مربوط به عرضه های عمده چند ماه گذشته گشتم آگهی نشده بود.. در صورتی که حتما باید از قبل آگهی عرضه سهام فوق بصورت عمده ثبت میشد …اگر دلیلش رو شرح بدید ممنون میشم …
با تشکر
سلام
بله درست می فرمایید. متاسفانه به ندرت این موضوع پیش می آید و نمی توان برای آن دلیل خاصی قائل شد.
عالی بود ممنون
بسیار زیبا و جامع
یه سوال داشتم از حضورتون
بنده یک برداشتی دارم از این معاملات جسارتا تصدیق کنید درسته یا غلط…
معاملات بلوکی در رنج قیمتی همون روز که در بازار عادی هستش معامله میشود اما تاثیری بر قیمت پایانی سهم ندارد ولی در شاخص تاثیر دارد ..کدام شاخص ..شاخص کل یا هموزن یا……؟؟؟؟
و اما معاملات عمده نه در شاخص و نه در قیمت پایانی تاثیر گذار هستش
سلام و ممنون از شما
معاملات بلوکی و عمده روی قیمت پایانی تاثیری ندارند. هر دو روی شاخص کل تاثیر دارند اما روی شاخص هم وزن تاثیری ندارند.
سلام. ببخشید یه سوالی داشتم که ربطی به این مقاله نداره. نتونستم جوابمو پیدا کنم تو اینترنت. و اون اینه که آیا برای معامله گر خرد محدودیتی برای خرید یک سهام توی بازار سرمایه هست؟ منظورم محدودیت های حجمی در سفارشات نیست. مثلا فکر کنید شرکتی تعداد سهام شناوریش 10 میلیون برگه سهم باشه، خب یک معامله گر خرد چقدر از این 10 میلیون سهام شناوری رو میتونه بخره؟ آیا محدودیتی وجود داره برای هر کد معاملاتی؟ اگر محدودیتی داره، این محدودیت چقدره؟ هیج جا نتونستم جوابمو پیدا کنم. وقتی محدودیت خرید سهم رو سرچ میکنم همش درباره محدودیت توی… بیشتر بخوانید
سلام
خیر هیچ محدودیتی وجود ندارد اما اگر ناظر بازار به معاملات یک یا چند کد معاملاتی مشکوک شود (به دلیل قصد سفته بازی یا …)، ممکن است معاملات یک روز را باطل کند یا حتی ممکن است کدهای معاملاتی را برای مدتی مسدود کند. این موضوع به ندرت پیش می آید اما به هر حال باید به آن توجه داشته باشید.
سلام. خیلی خیلی ممنون. هیج جا معاملات بلوکی و عمده رو به این قشنگی توضیح نداده بود. واقعا توضیحاتتون خیلی عالی بود و هر مبتدی ای میتونه درکش کنه. مقالتون عاری از هرگونه پیچیدگی بود. خیلی ممنون.
سلام
خوشحالم که این مقاله براتون مفید واقع شده. موفق باشید